Ερμηνευτικά & Διαχειριστικά Ζητήματα
Ανέστης Β. Λελίδης
Ζητήματα εγγύησης περατωμένου έργου (βλάβες & συντήρηση έργου) – Ζητήματα παραλαβής έργου – Χρονικά ζητήματα ευθύνης εργολάβου – Διαχειριστικές ενέργειες Αναθέτουσας Αρχής
Από τη κατάστρωση των χρονικών διαστημάτων των άρθρων 157 «Βλάβες στα έργα – Αποζημιώσεις», 171 «Χρόνος υποχρεωτικής συντήρησης έργων», 172 «Παραλαβή – Εξουσιοδοτική διάταξη» τίθεται σχετικός προβληματισμός όσον αφορά τη φύση της ευθύνης του αναδόχου (εργολάβου) εντός της τρίμηνης προθεσμίας για την παραλαβή του έργου (ευθύνη μόνο για βλάβες, ευθύνη μόνο για τη συντήρηση ή ευθύνη και για βλάβες και για τη συντήρηση).
Παράλληλα, ανακύπτει και το θέμα διαχείρισης των ανωτέρω χρονικών διαστημάτων για την Αναθέτουσα Αρχή με οδηγό πάντοτε τη προστασία του δημοσίου συμφέροντος (αποφυγή περιττού συμβατικού ρίσκου).
Σύμφωνα με τη παράγραφο 1 του άρθρου 157 του Ν.4412/2016 «Μέχρι την παραλαβή ο ανάδοχος φέρει τον κίνδυνο του έργου για βλάβες από οποιαδήποτε αιτία, εκτός αν αυτές οφείλονται σε υπαιτιότητα του φορέα κατασκευής του έργου ή αν προβλέπεται διαφορετικά στη σύμβαση.
Αν το έργο ή τμήμα αυτού παραδοθεί για χρήση πριν από την παραλαβή, οι βλάβες, κλοπές ή βανδαλισμοί από τη χρήση, εφόσον δεν οφείλονται σε κακή ποιότητα του έργου, βαρύνουν τον κύριο αυτού, εκτός αν άλλως ορίζεται στη σύμβαση.
Κατ’ εξαίρεση για βλάβες του έργου ή των μόνιμων εγκαταστάσεων του αναδόχου στον τόπο των έργων που προέρχονται από ανωτέρα βία, αναγνωρίζεται στον ανάδοχο δικαίωμα αποζημίωσης ανάλογης με τη ζημία, το ποσό της οποίας καθορίζεται με συνεκτίμηση του είδους και της έκτασης των βλαβών και των ειδικών συνθηκών σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση.».
Δεδομένα
Σύμφωνα με τη παράγραφο 1 του άρθρου 171 του Ν.4412/2016 «Ο χρόνος εγγύησης, κατά τον οποίο ο ανάδοχος φέρει τον κίνδυνο του έργου και υποχρεούται στη συντήρησή του, σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 157, περί βλαβών στα έργα – αποζημιώσεων, και την παρ. 2 του άρθρου 172, περί παραλαβής, και μετά από την πάροδο του οποίου ενεργείται η παραλαβή, ορίζεται γενικά σε δεκαπέντε (15) μήνες, υπό την επιφύλαξη των οριζομένων στα έγγραφα της σύμβασης αν κριτήριο ανάθεσης της σύμβασης ήταν η προσαύξηση του χρόνου εγγύησης, σύμφωνα με όσα ορίζονται στην περ. στ’ της παρ. 2 του άρθρου 86, περί κριτηρίων ανάθεσης…………………. Ο χρόνος εγγύησης αρχίζει από την επομένη της έκδοσης της βεβαίωσης περάτωσης των εργασιών. [σύμφωνα με το άρθρο 168 του Ν.4412/2016]», ενώ, στο ίδιο άρθρο, σύμφωνα με την παράγραφο 4 «Αν ο ανάδοχος παραλείπει τις υποχρεώσεις του για τη συντήρηση των έργων κατά τον χρόνο εγγύησης, οι απαραίτητες εργασίες μπορεί να εκτελεσθούν από την υπηρεσία με οποιονδήποτε τρόπο σε βάρος και για λογαριασμό του υπόχρεου αναδόχου ή, όπως αλλιώς προβλέπεται στα συμβατικά τεύχη. Οι εργασίες και ενέργειες συντήρησης καταγράφονται σε ειδικό τεύχος, ο μορφότυπος του οποίου και η συχνότητα καταγραφής προβλέπονται στα συμβατικά τεύχη ή συμφωνούνται με τη διευθύνουσα υπηρεσία.».
Σύμφωνα με τη παράγραφο 2 του άρθρου 172 του Ν.4412/2016 «Η παραλαβή διενεργείται μέσα σε προθεσμία τριών (3) μηνών μετά από την πάροδο του χρόνου υποχρεωτικής από τον ανάδοχο συντήρησης. Μετά από την άπρακτη πάροδο της προθεσμίας, θεωρείται ότι η παραλαβή έχει διενεργηθεί αυτοδίκαια και η Προϊσταμένη Αρχή εκδίδει υποχρεωτικά σχετική διαπιστωτική πράξη, επιβάλλονται δε στα υπαίτια όργανα του φορέα κατασκευής του έργου οι πειθαρχικές ποινές της παρ. 3 του άρθρου 141, περί πειθαρχικών ευθυνών διοικητικών οργάνων.» ενώ, στο ίδιο άρθρο, σύμφωνα με την παράγραφο 3 «Για τη διενέργεια της παραλαβής η προϊσταμένη αρχή ορίζει, τουλάχιστον (3) μήνες πριν από την πάροδο της προθεσμίας υποχρεωτικής συντήρησης του έργου, επιτροπή παραλαβής, ύστερα από εισήγηση της διευθύνουσας υπηρεσίας……………….».
Θέση (ερμηνευτική προσέγγιση)
Από τον συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων (γραμματική και συντακτική ερμηνεία) προκύπτει ότι στο χρονικό διάστημα της εγγύησης του έργου ο Ανάδοχος φέρει τον κίνδυνο του έργου για βλάβες (με συγκεκριμένες εξαιρέσεις), καθώς και τη συντήρηση αυτού (όπως έχει καθοριστεί στην Ειδική Συγγραφή Υποχρεώσεων, δηλαδή «τακτική» επιθεώρηση αυτού – διατήρησή του σε ικανοποιητική λειτουργική κατάσταση – σχετική δαπάνη βαρύνει τον Ανάδοχο).
Στο μετέπειτα μέγιστο χρονικό διάστημα των 3 μηνών (ανατρεπτική προθεσμία) για την παραλαβή του έργου από το πέρας του χρόνου εγγύησης (υποχρεωτική συντήρηση του έργου), ο Ανάδοχος συνεχίζει να φέρει μόνο τον κίνδυνο του έργου για βλάβες μέχρι και την παραλαβή αυτού.
Επιπρόσθετα, δέον να σημειωθεί ότι για την συγκρότηση της Επιτροπής Παραλαβής τίθεται στο νομοθέτημα καταληκτική προθεσμία, ώστε να έχει αυτή τον απαιτούμενο για την ολοκλήρωση της διαδικασίας παραλαβής χρόνο. Συγκεκριμένα, η συγκρότηση πρέπει να γίνει το πολύ τρεις (3) μήνες πριν τη λήψη του χρόνου υποχρεωτικής συντήρησης του έργου και άρα, στις συνηθισμένες περιπτώσεις όπου ο χρόνος συντήρησης ορίζεται σε δεκαπέντε (15) μήνες, η συγκρότηση πρέπει να γίνει το πολύ ένα έτος μετά την έκδοση της βεβαίωσης περάτωσης.
Η πάροδος αυτής της καταληκτικής ημερομηνίας δεν σημαίνει βέβαια ότι μετά την πάροδό της δεν μπορεί να συγκροτηθεί νόμιμα η Επιτροπή Παραλαβής, αφού δεν πρόκειται για αποκλειστική, αλλά για ενδεικτική προθεσμία, η οποία όμως θα πρέπει να τηρείται για να έχει το χρόνο η προαναφερθείσα Επιτροπή να ολοκληρώσει το έργο της και να υποβάλει προς έγκριση το σχετικό Πρωτόκολλο, το οποίο πρέπει να εγκριθεί πριν λήξει το προβλεπόμενο (ανελαστικό) τρίμηνο μετά το χρόνο υποχρεωτικής συντήρησης (διότι τότε θα έχει συντελεσθεί αυτοδίκαια η παραλαβή).
Εκ των ανωτέρω, και ανάλογα με την συνθετότητα του δημοσίου έργου, διαφαίνεται και ο τρόπος διαχείρισης του τρίμηνου διαστήματος παραλαβής (άνευ υποχρέωσης συντήρησης από πλευράς του Αναδόχου) εκ μέρους της Αναθέτουσας Αρχής (για παράδειγμα, έναρξη και ολοκλήρωση των εργασιών της Επιτροπής Παραλαβής /αναλυτική περιγραφή της διαδικασίας υπό του άρθρου 172 του Ν.4412/2016/στο όριο με τη λήξη του χρόνου υποχρεωτικής συντήρησης του έργου – έγκριση του σχετικού Πρωτοκόλλου σε μικρό χρονικό διάστημα εντός του οφειλόμενου τριμήνου).
